Αλέξης Κομσέλης
Διευθυντής AHEAD – ALBA Hub for Entrepreneurship and Development
Alba Graduate Business School, The American College of Greece
Η καινοτομία συχνά θεωρείται χαρακτηριστικό (και προνόμιο) των νέων επιχειρήσεων. Είναι όμως έτσι στην πραγματικότητα; Η αλήθεια είναι ότι κάθε επιχείρηση καινοτομεί στο ξεκίνημα της με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Δεν θα υπήρχε διαφορετικά εξήγηση που να δικαιολογεί την ανάπτυξη της. Από τις καινούργιες επιχειρήσεις μόνο ένα μικρό ποσοστό επιβιώνει και καταφέρνει να εδραιωθεί μετά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας, πράγμα που σημαίνει ότι η καινοτομία που εισαγάγει γίνεται αποδεκτή από την αγορά.
Παράλληλα, υπάρχει και μια άλλη κατηγορία επιχειρήσεων που τις φανταζόμαστε πάντα ως παραδοσιακές, συμβατικές και συχνά απαρχαιωμένες. Οι οικογενειακές επιχειρήσεις συμβολίζουν την παράδοση και τη σταθερότητα. Παρόλα αυτά όμως, οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις καταφέρνουν και επιβιώνουν από γενιά σε γενιά κυρίως επειδή καινοτομούν. Καινοτομούν συνεχώς και αδιαλείπτως, εντοπίζοντας το παραδοσιακό ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα και χτίζοντας πάνω σε αυτό.
Οι οικογενειακές επιχειρήσεις έχουν ανακαλύψει το pivoting πολύ πριν γίνει όρος που εκφράζει τις start ups. Όταν σε βάθος γενεών αλλάζουν οι ανάγκες τις αγοράς και τα προϊόντα τους δεν ενδιαφέρουν πλέον τους πελάτες τους ή απαιτούνται συμπληρωματικά, οι οικογενειακές επιχειρήσεις καινοτομούν εκ νέου.
H Longchamp που ιδρύθηκε το 1948 από τον Jean Cassegrain στο Παρίσι είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η επιχείρηση ξεκίνησε να παράγει πίπες με δερμάτινη επένδυση πολυτελείας και σύντομα ξεκίνησε να παράγει πορτοφόλια και καλύμματα διαβατηρίων από δέρμα. Όταν το αρχικό τους προϊόν βγήκε εκτός αγοράς, επένδυσε σε αυτό για το οποίο όλοι την γνωρίζουμε: τις γυναικείες τσάντες. Η πρώτη γυναικεία τσάντα σχεδιάστηκε το 1971, ενώ την ίδια δεκαετία κατάφερε να συνδυάσει το δέρμα με το νάιλον παράγοντας τις πρώτες ελαφριές δερμάτινες τσάντες ταξιδιού. Διατήρησε λοιπόν την κατανόηση της αγοράς των πολυτελών αντικειμένων και την γνώση της επεξεργασίας δέρματος για να προσεγγίσει μια νέα αγορά.
Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα των οικογενειακών επιχειρήσεων που κατάφεραν να καινοτομήσουν χτίζοντας πάνω στην παράδοσή τους, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα. Η δημιουργία νέων προϊόντων ή υπηρεσιών, ακόμα και η αλλαγή κλάδου, είναι απαραίτητη άσκηση επιβίωσης. Παράλληλα, η παράδοση μιας οικογενειακής επιχείρησης δίνει την δυνατότητα να βασιστεί σε συγκεκριμένα διαχρονικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, όπως οι σχέσεις με πελάτες, η βαθιά γνώση ενός κλάδου, το όνομα που εμπνέει σεβασμό και εμπιστοσύνη, το οικογενειακό κεφάλαιο και ούτω καθεξής.