Επικαιροποίηση των πρότυπων εμπορίας για το ελαιόλαδο & πυρηνέλαιο

Γιώργος Οικονόμου

Οικονομολόγος, Εκτελεστικός Διευθυντής και Μέλος ΔΣ ΦΙΛΑΙΟΣ

Με δύο νέους Κανονισμούς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικαιροποιεί τα χαρακτηριστικά, τις μεθόδους ανάλυσης και τα πρότυπα εμπορίας των ελαιολάδων και πυρηνελαίων, αντικαθιστώντας τον καν.2568/1991 και τον 29/2012, ενώ γίνεται προσπάθεια να απλοποιηθεί και να αποσαφηνισθεί το ρυθμιστικό πλαίσιο.

Ειδικότερα, δημοσιεύθηκαν στις 4/11/2022 με έναρξη ισχύος την 24η Νοεμβρίου 2022,

α) ο ΚΑΤ’ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2022/2104 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ, της 29ης Ιουλίου 2022 για τη συμπλήρωση του κανονισμού́ (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, όσον αφορά́ τις προδιαγραφές εμπορίας του ελαιολάδου και για την κατάργηση του κανονισμού́ (ΕΟΚ) αριθ. 2568/91 της Επιτροπής και του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 29/2012 της Επιτροπής και

β) ο ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2022/2105 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 29ης Ιουλίου 2022 για τη θέσπιση κανόνων σχετικά́ με τους ελέγχους συμμόρφωσης των προδιαγραφών εμπορίας για το ελαιόλαδο και των μεθόδων ανάλυσης των χαρακτηριστικών του ελαιολάδου.

Οι εν λόγω Κανονισμοί είναι διαθέσιμοι στα links :

Αναλυτικότερα, λόγω της κατάστασης της αγοράς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2022/2104, θεώρησε σκόπιμο να θεσπιστούν πρότυπα εμπορίας για το ελαιόλαδο που να εγγυώνται περαιτέρω την ποιότητα του προϊόντος και να καταπολεμούν αποτελεσματικά την απάτη, παράλληλα δε, να βελτιώνουν τον αποτελεσματικό έλεγχο των προτύπων εμπορίας.

Για την διαφοροποίηση των τύπων ελαιολάδου κρίθηκε απαραίτητο να καθοριστούν τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά κάθε κατηγορίας και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των παρθένων ελαιολάδων, προκειμένου να διασφαλιστεί η γνησιότητα και η ποιότητα τους.

Προκειμένου να μην παραπλανώνται οι καταναλωτές και να μην δημιουργηθούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού στην αγορά ελαιολάδου, είναι σκόπιμο να επιτρέπεται η ανάμειξη μόνο των κατηγοριών ελαιολάδου που πωλούνται στον τελικό καταναλωτή με άλλα φυτικά έλαια ή να ενσωματώνονται σε προϊόντα διατροφής. Προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι διαφορετικές συνθήκες τους, είναι δυνατόν να επιτραπεί στα κράτη μέλη να απαγορεύσουν την παραγωγή των εν λόγω μειγμάτων στην επικράτειά τους.

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αυθεντικότητα του πωλούμενου ελαιολάδου, η Επιτροπή διευκρίνισε ότι είναι σκόπιμο να προβλεφθούν, για το λιανικό εμπόριο, συσκευασίες μικρού μεγέθους που διαθέτουν κατάλληλο σύστημα κλεισίματος. Ωστόσο, τα Κράτη – Μέλη δύνανται να επιτρέψουν μεγαλύτερη χωρητικότητα για συσκευασίες προς τη μαζική εστίαση.

Για να βοηθηθεί ο καταναλωτής να επιλέξει μεταξύ διαφορετικών προϊόντων είναι απαραίτητο οι υποχρεωτικές ενδείξεις στην ετικέτα να είναι ευανάγνωστες. Ως εκ τούτου, θεσπίζονται πρότυπα που ρυθμίζουν την αναγνωσιμότητα και τη συγκέντρωση των υποχρεωτικών δεδομένων στην κύρια πλευρά της συσκευασίας.

Πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι το φως και η θερμότητα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην εξέλιξη της ποιότητας του ελαιολάδου. Για το λόγο αυτό, η ετικέτα πρέπει να αναφέρει σαφώς τις ειδικές συνθήκες αποθήκευσης, ώστε ο καταναλωτής να έχει επαρκείς πληροφορίες για τις βέλτιστες συνθήκες αποθήκευσης του προϊόντος.

Ο προσδιορισμός τοπικής προέλευσης μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ΠΟΠ ή ΠΓΕ. Προκειμένου να αποφευχθεί η σύγχυση μεταξύ των καταναλωτών και, συνεπώς, οι διαταραχές της αγοράς, οι Βρυξέλλες πιστεύουν ότι οι ονομασίες προέλευσης σε περιφερειακό επίπεδο θα πρέπει να επιφυλάσσονται για αυτά τα σήματα.

Η χρήση υφιστάμενων εμπορικών ονομάτων που περιλαμβάνουν γεωγραφικές αναφορές μπορεί να διατηρηθεί εφόσον αυτά τα ονόματα έχουν καταχωρηθεί επίσημα στο παρελθόν.

Σχετικά με τη διάρκεια ζωής του προϊόντος, κρίθηκε σκόπιμο να επιτραπεί στις επιχειρήσεις να αναφέρουν την περίοδο συγκομιδής στην επισήμανση των παρθένων και εξαιρετικών παρθένων ελαιολάδων, αλλά μόνο εάν το 100% του περιεχομένου του περιέκτη προέρχεται από ένα μόνο έτος συγκομιδής. Δεδομένου ότι η συγκομιδή της ελιάς συνήθως ξεκινά το φθινόπωρο και τελειώνει πριν από την άνοιξη του επόμενου έτους, πρέπει να διευκρινισθεί ο τρόπος επισήμανσης της περιόδου συγκομιδής στην ετικέτα. Για να παρέχονται στους καταναλωτές πληροφορίες σχετικά με την ηλικία ενός ελαιολάδου, είναι σκόπιμο να εξουσιοδοτηθούν τα Κράτη – Μέλη να καταστήσουν υποχρεωτική την ένδειξη της περιόδου συγκομιδής. Ωστόσο, για να μην διαταραχθεί η λειτουργία της ενιαίας αγοράς, προτείνεται αυτή η υποχρεωτική ένδειξη, να περιοριστεί στην εσωτερική της παραγωγή, που προέρχεται από ελιές που συγκομίζονται στην επικράτειά της και προορίζονται μόνο για τις εθνικές της αγορές.

Τέλος, με τον εκτελεστικό Κανονισμό 2022/2105, θεσπίσθηκαν oi κανόνες σχετικά με τους ελέγχους συμμόρφωσης των προδιαγραφών – πρότυπων εμπορίας για το ελαιόλαδο και τις μεθόδους ανάλυσης των χαρακτηριστικών του ελαιολάδου.

Ο εν λόγω Κανονισμός (2022/2105) θεσπίζει κανόνες σχετικά με:

τους ελέγχους σύμφωνα με τα πρότυπα εμπορίας για τα ελαιόλαδα που αναφέρονται στο άρθρο 2 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2022/2104 και την εφαρμογή τους από τις επιχειρήσεις
τη συνεργασία και βοήθεια – συνδρομή μεταξύ των αρμόδιων αρχών
τα αρχεία που πρέπει να τηρούν οι επιχειρήσεις που παράγουν ή κατέχουν ελαιόλαδο και την έγκριση – άδεια των εταιρειών συσκευασίας
τις μεθόδους ανάλυσης για τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών του ελαιολάδου.

ΠΟΙΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΑΝ

Ήδη με την έναρξη των δύο αυτών κανονισμών, καταργήθηκαν:

O Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2568/91 της Επιτροπής της 11ης Ιουλίου 1991 σχετικά με τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών των ελαιολάδων και των πυρηνελαίων, καθώς και με τις μεθόδους προσδιορισμού αυτών, ο οποίος είχε από την έκδοσή του μέχρι πρόσφατα, υποστεί 32 τροποποιήσεις.
Ο Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 29/2012 της Επιτροπής της 13ης Ιανουαρίου 2012 για τα πρότυπα εμπορίας του ελαιολάδου (ο οποίος είχε με την σειρά του καταργήσει τον Κανονισμό (EK) αριθ. 1019/2002) και ο οποίος είχε από την έκδοσή του μέχρι πρόσφατα, υποστεί 5 τροποποιήσεις.

ΠΟΙΑ Η ΑΝΑΓΚΗ ΤΩΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΩΝ

Ο ισχύον βασικός Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 (ο οποίος κατάργησε και αντικατέστησε τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου) στο μέρος II, τίτλος II, κεφάλαιο I, τμήμα 1, θεσπίζει κανόνες σχετικά με τις προδιαγραφές εμπορίας για το ελαιόλαδο και εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να εκδίδει σχετικές κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικές πράξεις. Για να εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία της αγοράς ελαιολάδου στο νέο νομικό πλαίσιο, πρέπει να θεσπιστούν ορισμένοι κανόνες μέσω τέτοιων πράξεων. Οι εν λόγω πράξεις θα πρέπει να αντικαταστήσουν τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 2568/91 της Επιτροπής και τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 29/2012 της Επιτροπής, οι οποίοι θα πρέπει, ως εκ τούτου, να καταργηθούν, γεγονός το οποίο υλοποιήθηκε από τον Καν.2022/2104.

ΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΕΠΕΦΕΡΕ Ο Καν.2022/2104

Όπως ήδη αναφέρθηκε, ο Καν.2022/2104 αποτελεί συμπλήρωμα του βασικού Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σχετικά με τα πρότυπα εμπορίας για το ελαιόλαδο και καταργεί τον Κανονισμό (ΕΟΚ) της Επιτροπής αριθμ. 2568/91 και τον εκτελεστικό Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 29/2012 της Επιτροπής. Παράλληλα εναρμονίζει τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των ελαιολάδων και πυρηνελαίων με αυτά που περιλαμβάνει το Εμπορικό Πρότυπο του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιοκομίας (IOC TRADE STANDAR).

Στα 14 άρθρα του, περιλαμβάνονται διατάξεις από τον Κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 2568/91 της Επιτροπής και τον εκτελεστικό Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. αριθ. 29/2012 της Επιτροπής, οι οποίες έπρεπε να εφαρμοστούν με κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις.

Οι διατάξεις αυτές αφορούν τα χαρακτηριστικά των διαφόρων κατηγοριών ελαιολάδου, την ανάμειξη, ονομασία, επισήμανση, συσκευασία και αποθήκευση ελαιολάδου που πωλείται στο στάδιο του λιανικού εμπορίου, καθώς και ειδικές διατάξεις σχετικά με τον τόπο προέλευσης και προαιρετικούς αποκλειστικούς όρους ειδικών χαρακτηριστικών ορισμένων ελαιολάδων, που μπορούν να αναγράφονται στην συσκευασία τους.

Στα 3 Παραρτήματά του παρουσιάζονται :

Ι. Τα χαρακτηριστικά ελαιολάδου και συγκεκριμένα Ποιότητας (8 στον αριθμό) και Γνησιότητας (20 στον αριθμό).

Προσάρτημα με τα Δενδροδιαγράμματα των αποφάσεων ορισμένων ποιοτικών παραμέτρων (εκτρεπόμενα σε Δ7-στιγμαστενόλη μειονεκτικά ελαιόλαδα, εξευγενισμένα και μίγματα εξευγενισμένων και παρθένων ελαιολάδων).

Ορισμοί της προαιρετικής ορολογίας σχετικά με τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά για σκοπούς επισήμανσης.

ΙΙΙ. Πίνακας αντιστοιχίας μεταξύ των άρθρων το Καταργούμενου Καν.25658/91 και των 2022/2104, 2022/2105.

ΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΕΠΕΦΕΡΕ Ο Καν.2022/2105

Στα 15 άρθρα του περιλαμβάνονται διατάξεις κυρίως από τους καταργούμενους Καν.2568/91 και 29/2012.

Στα 5 Παραρτήματά του παρουσιάζονται :

I.Οι Μέθοδοι ανάλυσης που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών των ελαιολάδων, αλλά με τις Μεθόδους του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιοκομίας (ΔΣΕ-COI) και χωρίς την παράθεσή τους, όπως γινόταν μέχρι σήμερα (με τον Καν.2568/91).

II.Δειγματοληψία ελαιολάδου που παραδίδεται σε συσκευασίες (έως ή άνω των 5 λίτρων).

III.Διαγράμματα ροής για την εξακρίβωση της συμφωνίας ενός δείγματος ελαιολάδου & πυρηνελαίου, με τη δηλωθείσα κατηγορία και ανάλογα με τα κριτήρια ποιότητας και γνησιότητας (καθαρότητας).

IV.Μέθοδος προσδιορισμού της περιεκτικότητας σε έλαιο, των ελαιοπυρήνων και των υπολειμμάτων.

V.Έντυπο υποβολής αποτελεσμάτων, ελέγχων συμμόρφωσης (επισήμανση, χημικές παράμετροι, οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, τελικό πόρισμα.