ΦΙΛΑΙΟΣ

Φίλαιος… ένας από τους τέσσερις μυρεψούς που με τέχνη και γνώση μεταμόρφωναν τον ευλογημένο χυμό της ελιάς, το ελαιόλαδο, σε άρωμα – αρωματισμένο λάδι, στα μέσα περίπου της δεύτερης χιλιετίας προ Χριστού. 

Το όνομα του αρχαίου μυρεψού επέλεξε για το δικό της όνομα η Λέσχη Φίλων Ελαιολάδου το 1998.

Ο Φίλαιος αναφέρεται, σε πινακίδες της Γραμμικής Β’, ως ένας από τους αρωματοποιούς της Πύλου, οι οποίοι παρασκεύαζαν αρωματικά έλαια. Το ειδικό επάγγελμα «αλειφαζόος» ή «αλειφοζόος», δηλαδή μυρεψός, μυροποιός, αρωματοποιός, ασκούσαν αποκλειστικά άντρες. Οι πινακίδες της Γραμμικής Β΄ μας παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για τη σπουδαιότητα που είχε η παραγωγή αρωματικών ελαίων στο πλαίσιο της ανακτορικής οικοcccνομίας. Τα τρία βασικά είδη αρωματικού λαδιού χαρακτηρίζονται από τα επίθετα «σφακόεν», «κυπαριόεν» ή «ροδόεν» που αρωματίζονταν με φαtσκομηλιά, κύπερη και ρόδα αντιστοίχως. Στην Πύλο τα λάδια είχαν ταξινομηθεί σε έξι ή περισσότερες κατηγορίες ανάλογα με το άρωμα, την ηλικία, την προέλευση και τη χρήση για την οποία τα προόριζαν.
Στην περιποίηση του σώματος χρησιμοποιούσαν τα ειδικά αρωματισμένα λάδια, αλλά και τα αρώματα που είχαν ως βάση το ελαιόλαδο. Στην Ιλιάδα, για παράδειγμα, η Ήρα αλείφει το σώμα της με ένα αρωματικό ελαιόλαδο. Κι ενώ οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν αρωματικά λάδια, οι άντρες περιορίζονταν στο «καθαρό» αγνό λάδι, για τον καθαρισμό και την υγιεινή. Οι Έλληνες άλειφαν τις χαίτες των αλόγων τους με λάδι, αλλά και τα δικά τους μαλλιά, κυρίως οι γυναίκες, οι οποίες συχνά άλειφαν και τα ίδια τους τα ρούχα. Στις «Εκκλησιάζουσες», για παράδειγμα, του Αριστοφάνη, μια νεαρή γυναίκα ζητά από μιαν άλλη να πλησιάσει και να μυρίσει τα μαλλιά της που μόλις είχε αλείψει με αρωματικό ελαιόλαδο.
Όσο για τη χρήση του ελαιολάδου στο γυάλισμα των ρούχων, αυτό δεν αποκλείεται να συνδέεται με τις τεχνικές που εφάρμοζαν οι αρχαίοι Έλληνες και που βασίζονταν στα εκχυλίσματα διαφόρων φυτών, ενώ στον Ιπποκράτη γίνεται αναφορά επάλειψης των ρούχων με λάδι ακόμη και για θεραπευτικούς λόγους.